اعیاد شعبانیه مبارک باد

اعیاد شعبانیه میلاد سرور آزادگان جهان امام حسین (ع) وروز پاسدار، میلاد حضرت ابوالفضل العباس (ع) وروز جانباز و ولادت امام زین العابدین (ع) رابه تمامی مسلمانان جهان تبریک می گوییم.

 

 

دانش امام کاظم علیه السلام در کودکی

نشان خردورزی

«صفوان جمّال» از جمله اصحاب و یاران امام کاظم علیه السلامکه به شغل شتربانی مشغول بود، هر از چند گاهی، برای کسب فیض و بهره مندی از بیکران دانش ائمه علیهم السلام نزد ایشان شرفیاب می شد. خود می گوید: روزی نزد امام صادق علیه السلامرفته تا در مورد پاره ای از مسائل و موضوعات از جمله موضوعامامت از ایشان پرسشی نمایم تا بدانم پس از امام صادق علیه السلام پیشوا و مقتدای شیعیان چه کسی خواهد بود؟ از امام پرسیدم: «[پس از شما] عهده دار امر امامت چه کسی خواهد بود؟» امام در پاسخ فرمود: «از جمله نشانه های فردی که پیشواو امام مسلمانان می شود، این است که به سرگرمی نمی پردازد و دل مشغول بازیچه نمی شود و از کارهای بیهوده پرهیز می نماید.» در همین حین فرزند او، موسی بن جعفر علیهماالسلام وارد خانه شد، در حالی که همراه خود بزغاله ای داشت. من به او نگریستم و تعجب کردم که چگونه این رفتار او با سخن امام صادق علیه السلام سازگاری می یابد. کمی دقت کردم دیدم او به بزغاله می فرماید: «در برابر پروردگار خود فروتن باش!» از دانایی و بینش او شگفت زده شدم. امام صادق علیه السلام او را در آغوش کشید و فرمود:« پدر و مادرم به فدایت که به سرگرمی و بیهودگی نمی پردازی.»^[۱]

بررسی لقب«کاظم» امام موسی بن جعفر(ع)

پیشوای هفتم، کوهی از بردباری و گذشت بود و لقب کاظم برای آن حضرت حاکی از این خلق نیکو و نشانه شهرت ایشان به فرو خوردن خشم و حلم است. بسیار اتفاق می افتاد که آن گرامی، پاسخ بدی ها و ناسزاها را با نیکی و احسان می داد.

امام کاظم علیه السلام نه تنها در برخورداری از این صفت، بی نظیر و سرمشق دیگران بود، بلکه به لحاظ ارجمندی و اهمیت آن، تخلّق به آن را به بستگان و فرزندانش سفارش می کرد. گفته شده است: روزی موسی بن جعفر علیه السلام همه فرزندانش را گرد آورد و به آنان فرمود: فرزندان من! سفارشی برای شما دارم که اگر آن را مراعات کنید، سودمند خواهید شد. اگر کسی نزد شما آمد و در گوش راستتان چیزی که ناخوشایند شما بود، گفت، سپس از ناحیه گوش چپتان عذرخواهی کرد، عذر او را بپذیرید. (رفیعی و حسینی، 1374: 31)

دین اسلام برای گسترش خوی پسندیده حلم، در جان های مسلمانان بسیار کوشیده است. این صفت برجسته از برجسته ترین صفات امام موسی کاظم علیه السلام بوده است. ایشان از هر کسی که به او بدی می کرد و بر او ستم روا می داشت، می گذشت و به این مقدار نیز بسنده نمی فرمود، بلکه به آنها نیکی و احسان می کرد تا روح شرارت و خودخواهی، از نفوس آنان رخت بربندد. (شریف قرشی، 1368: 180)

موضع امام علیه السلام نسبت به جمیع دشمنان و مخالفان، موضع لطف و احسان بود. همواره این آیه مبارکه را مقابل چشمانش قرار داده بود که «بدآنچه آن بهتر است، دفع کن [بدی را] پس آن گاه کسی که میان تو و میان او دشمنی است، گویا او دوستی مهربان است». (فصلت: 34)

آن امام همام با این وسیله به یاران خود درسی ارزشمند می داد و تأکید داشت دعوت و هدایت باید براساس حق و درستی کامل و بر پایه سعه صدر و بردباری باشد و اگر مشتمل بر این اوصاف نباشد، ممکن نیست در صحنه های اصلاح دیگران، توفیقی حاصل شود. (شریف قرشی، 1368: 182)

سجده های طولانی امام موسی بن جعفر (ص)

عبد اللَّه قروى از پدر خود نقل کرد که گفت:

پیش فضل ابن ربیع رفتم روى پشت بام نشسته بود گفت جلو بیا، نزدیک رفتم تا روبرویش قرار گرفتم گفت از پنجره آن خانه نگاه کن. نگاه کردم پرسید چه مى ‏بینى؟ گفتم جامه‏اى روى زمین افتاده. گفت: خوب نگاه کن. خوب که دقت کردم فهمیدم!

گفتم مردى در حال سجده است. گفت او را می شناسى؟ گفتم نه. گفت: این مولاى تو است.

گفتم مولایم کیست؟ گفت: خود را به نادانى می زنى؟ گفتم: نه، من مولا ندارم گفت: این شخص موسى بن جعفر(ع) است که در تمام شبانه‏ روز متوجه او هستیم همیشه در همین حال است. نماز صبح را که می خواند یک ساعت پس از نماز تعقیب می کند تا خورشید طلوع می نماید بعد به سجده می رود پیوسته در سجده است تا زوال ظهر، یک مأمور گذاشته ‏ام که هنگام ظهر را به او اطلاع دهد نمی دانم غلام چه وقت به او اطلاع می دهد به محض اطلاع از جاى حرکت می کند و مشغول نماز مى‏ شود بدون اینکه وضوى خود را تجدید نماید می فهمیم که او در سجده به خواب نرفته.

فضایل اخلاقی و معنوی امام کاظم علیه السلام

پیشوایان معصوم (علیه السلام) هر کدام به نوبت خود منبع فضائل و مناقب و آموزگاران واقعی فضیلت و شرف و اصول انسانیت هستند، آنان پایه گذاران تمدن واقعی و پى افکنان اصول معاشرت و روابط صحیح و سالم اجتماعى مى باشند. همگان از یک نور سرچشمه گرفته‌اند و در یک مکتب تربیتى الهى، پرورش یافته اند و رو به یک سو و یک هدف گام مى سپرند و غایت زندگى آنان تحکیم مبانى انسانى و تشیید اصول الهى و آسمانى است پس ذکر فضیلت ویژه به هر کدام از پیشوایان معصوم (علیه السلام) به معنى سلب آن از دیگران نیست بلکه به مقتضاى عصر و به اقتضاى شرائط تبلیغ و امر به معروف و آمادگى روحى مردم هر دوره، باعث ظهور فضائل و مناقب بیشتر ویژه گردیده است که در دوران‌هاى دیگر آن ویژگى ها وجود نداشته است.

به عنوان نمونه مى توان به شجاعت على (علیه السلام) و فرزندان ارجمندش، امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) اشاره نمود، آنان عصر پیامبر اسلام را درک کردند و با کفار و مشرکین و دشمنان و مارقین و قاسطین و ناکثین روبرو گشتند و برخورد آنان با شمشیر و صحنه‌هاى جنگ و ستیز بیشتر بوده است:

از آن رو ظهور و شجاعت و صلابت و روح سلحشورى و جهاد در آنان بیشتر از دیگر فضائل معنوى به ثبت رسیده است تا دیگر پیشوایان معصوم (علیه السلام).

از این رو صفات و فضائلى که اکنون در این بخش مى آوریم در دیگر پیشوایان هم وجود داشته است چه ظاهر شده باشد یا نه.

سفرهاى حج امام کاظم (ع)

مسافرت‌هاى حج آن بزرگوار که معمولا ۲۴ تا ۲۵ روز طول مى کشید به صورت پیاده انجام مى پذیرفت با آن که و سائل سوار شدن از هر نظر فراهم بود چون سوارى‌ها و اسب‌هاى راهوار پیش روى آن حضرت کشانده مى  شد و این خود مى رساند که علاقه و اخلاص آن بزرگوار به مظاهر توحید و عبادت تا چه حدى بوده است.

 امام، چهار بار به صورت خانوادگى به بیت الله الحرام رهسپار شدند و در آن سفرهاى خانوادگى على بن جعفر برادر ارجمندش نیز حضور داشت و ملتزم رکاب امام و مفتخر به امتثال او امر او بود و چندین بار هم تنها و بدون عائله و خانواده، به سفر حج رفتند.

روش مسافرت‌هاى آن حضرت به این ترتیب بود که معمولا از معاشرت و اختلاط با مردم که موجب تضییع فرصت گرانبها مى گردد احتراز مى ورزید فقط و فقط به عبادت و سازندگى نفس، و تصفیه خویشتن و تفکر در عظمت خالق مى پرداخت و در این سیر و سلوک و اندیشه ها بود که از خود بى خود مى گشت و راه تقرب و و صال بیشتر را مى جستند که عالی ترین و لذت بخش ترین حالات یک فرد با ایمان و مخلص است.

داستان ملاقات او با شقیق بلخى که در بخش آراء و گفته‌هاى دیگران آمده است گویاى این حالت سیر و سفر روحانى است. وى در پایان ملاقات خود طبق دریافت‌هاى خود اعتراف نمود که: «موسى بن جعفر یکى از اوتاد و ابدال روزگار مى باشد».[۱]

در بیشترین اوقات دعاى آن حضرت با این کلمات آغاز مى گردید: «اللهم انى اسئلک الراحه عند الموت، و المغفره بعد الموت، و العفو عند الحساب».

امام در یکى از دعاهاى حج خود مى گوید: «انت شربى اذا ظمئت من الماء، و قوتى اذا اردت طعاما الهى ! و سیدى ! مالى سواک فلا تعدمنیها». خدایا ! همه چیز و همه زندگى من تو هستى و جز تو خواسته و پناه دیگرى ندارم.

10 حدیث گهربار از امام موسی کاظم (ع)

 10 حدیث گهربار از امام موسی کاظم (ع) را در ادامه با هم می خوانیم:

قرآن در سیره و سخن امام کاظم علیه السلام قسمت دوم

پاسخ های کوبنده با الهام از آیات

بسیاری از پرسـشگران، سؤالات خـود را بـه گونه ای تنظیم و طرح می کنند که مطلب ندانسته ای را در زندگی خود به علم مفید تبدیل کنند،اما برخی دیـگر نه تنها به دنبال پاسخ نیستند، بلکه قصدشان ریختن آبروی طرف مقابل است؛ گرچه آبروی خـودشان هم در معرض خطر بـاشد. در دوران زنـدگی معصومان، به ویژه در زندگی امام موسی بن جعفر علیه السّلام نمونه های فراوانی می بینیم که گاهی سؤالات دشمنان به این منظور بوده است. اما تاریخ گواه است که آنان در برابر پاسخ های کوبنده و دندان شکن حضرت امام کاظم علیه السـّلام به شدت سرافکنده و خجل گشته اند. به نمونه های زیر دقت فرمایید:

قرآن در سیره و سخن امام کاظم علیه السلام قسمت اول

قرآن و زندگی و سیره امام علیه السلام

پیاده کـردن قـرآن در تمام مراحل زندگی و دل بستن به آن، یکی از امتیازات بسیار بزرگ مردان الهی به ویژه امامان معصوم است. امام موسی بن جعفر علیه السّلام نیز با دنبال کردن همین شیوه، این درس بزرگ را به تمام مـسلمانان و پیـروان خویش آموختند که با بها دادن بیشتر به قرآن کریم، حضورش را در زندگی پر رنگ بنماییم؛ چرا که این کتاب آسمانی، بیان کننده آیین زندگی بشر است.

گفتار شیخ مفید(ره)

«کان علیه السلام أفقه أهل زمانه حسب ما قدمناه و احفظهم لکـتاب اللّه و أحـسنهم صوتا بالقرآن و کان اذا قرأ یحزن و یبکی السامعون لتلاوته؛ امام علیه السّلام فقیه ترین فرد در زمان خود بوده آن گونه که گفته شد. همچنین حافظ ترین فرد نسبت به کتاب خدا و از نظر لحن و صدا آشناترین فـرد بـه قـرآن بوده است و هرگاه قرآن می خواند، محزون مـی گشت و شـنوندگان نـیز می گریستند»[1].

پاسخ قرآنی

ابو حاتم گوید، شقیق بلخی به من گفت:

در سال 941 ق. به قصد حج حرکت نموده تا به قادسیه[2] رسیدم. و در حالی که کثرت مردم را نظاره گر بودم، ناگاه چـشمم بـه جـوانی خوش سیما، سبزه و لاغر اندام افتاد که روی لباس هایش پیراهنی از پشـم و نـعلینی در پا داشت. از این که او را به تنهایی و جدای از دیگران نشسته یافتم، پیش خود گفتم: این جوان، یکی از صوفیه است که می خواهد در بین راه بار او را دیگران بـکشند؛ سوگند بـه خـدا، نزد او می روم و توبیخش خواهم کرد.

ازاین رو، نزدش رفتم. تا مرا دید که به سویش مـی روم گفت: ای شقیق! «اجتنبوا کثیرا من الظن إنّ بعض الظن اثم»[3]؛ «از بسیاری از گمان ها بپرهیزید؛ چراکه بعضی از گمان ها، گناه است». این را گفت و مرا رها کـرد و بـه راه خـود ادامه داد.

پیش خود گفتم: این امر عظیمی است؛ زیرا او هم آنچه که در دل داشتم، به مـن خـبر داد و هم نام مرا بر زبان آورد، و این نیست مگر بنده ای صالح. باید به دنبالش رفته، از او بخواهم تا مرا حـلال کند. بدین جـهت بـه سرعت به دنبالش راه افتادم، اما از دیده ام پنهان شده و دیگر او را نیافتم.

اما وقتی که به واقـصه[4] رسیدیم، او را در حـال نـماز و نیایش یافتم که به شدت به خود می لرزید و اشکش جاری بود. پیش خود گفتم: این هـمان دوسـت مـن است، بهتر آنکه نزد او رفته و حلالیت بطلبم.

پس منتظر ماندم تا این که نمازش پایان یافته و نشست. نزد او رفتم، وقتی کـه مـرا دید، اظهار داشت:

ای شقیق!این آیه را تلاوت کن:

«و إنّی لغفّار لمن تاب و آمن و عمل صالحا ثمّ اهتدی»[5] «و من هرکه را تـوبه کـند و ایـمان آورد و عمل صالح انجام دهد، سپس هدایت شود، می آمرزم». این را گفت و به راه خود ادامه داد.

من نیز پیش خود گـفتم: این جـوان (امام کاظم علیه السّلام) از ابدال است؛ چراکه دو بار از اسرار درونی من سخن گفت.[6]

شهادت امام موسی کاظم(ع)

بیست و پنجم رجب سالروز شهادت امام موسی کاظم(علیه السلام)، امام هفتم شیعیان جهان در سال 183 هجری است.

 

درباره حبس امام موسی (ع) به دست هارون الرشید شیخ مفید در ارشاد روایت می کند که علت گرفتاری و زندانی شدن امام، یحیی بن خالد بن بر مک بوده است زیرا هارون فرزند خود امین را به یکی از مقربان خود به امام جعفربن محمد ابن اشعث که مدتی هم والی خراسان بوده است سپرده بود و یحیی بن خالد بیم آن را داشت که اگر خلافت به امین برسد جعفربن محمد را همه کاره دستگاه خلافت سازد و یحیی و بر مکیان از مقام خود بیفتند.

 

جعفر بن محمد بن اشعث شیعه بود و قایل به امامت موسی (ع) و یحیی این معنی را به هارون اعلام می داشت. سرانجام یحیی پسر برادر امام را به نام علی بن اسماعیل بن جعفر از مدینه خواست تا به وسیله او از امام و جعفر نزد هارون بدگویی کند. گویند امام هنگام حرکت علی بن اسماعیل از مدینه او را احضار کرد و از او خواست که از این سفر منصرف شود. و اگر ناچار می خواهد برود از او سعایت نکند. علی قبول نکرد و نزد یحیی رفت و بوسیله او پیش هارون بار یافت و گفت از شرق و غرب ممالک اسلامی مال به او می دهند تا آنجا که ملکی را توانست به هزار دینار بخرد. هارون در آن سال به حج رفت و در مدینه امام و جمعی از اشراف به استقبال او رفتند. اما هارون در قبر حضرت رسول (ص) گفت یا رسول الله از تو پوزش می خواهم که می خواهم موسی بن جعفر را به زندان افکنم زیرا او می خواهد امت ترا برهم زند و خونشان بریزد. آنگاه دستور داد تا امام را از مسجد بیرون بردند و او را پوشیده به بصره نزدوالی آن عیسی بن جعفربن منصور بردند.

 

عیسی پس از مدتی نامه ای به هارون نوشت وگفت که موسی بن جعفر در زندان جز عبادت ونماز کاری ندارد یا کسی بفرست که او را تحویل بگیرد یا من او را آزاد خواهم کرد. هارون امام را به بغداد آورد و به فضل بن ربیع سپرد و پس از مدتی از او خواست که امام را آزاری برساند اما فضل نپذیرفت و هارون او را به فضل بن یحیی بن خالد برمکی سپرد. چون امام در خانه فضل نیز به نماز و روزه و قرائت قرآن اشتغال داشت فضل بر او تنگ نگرفت و هارون از شنیدن این خبر در خشم شد و آخر الامر یحیی امام را به سندی بن شاهک سپرد و سندی آن حضرت را در زندان مسموم کرد و چون آن حضرت از سم وفات یافت سندی جسد آن حضرت را به فقها و اعیان بغداد نشان داد که ببیند در بدن او اثر زخم یا خفگی نیست. بعد او را در باب التبن در موضعی به نام مقابر قریش دفن کردند. تاریخ وفات آن حضرت را جمعه هفتم صفر یا پنجم یا بیست و پنجم رجب سال 183 ق در 55 سالگی گفته اند.